Patowa sytuacja wokół budowy farmy solarnej na Cyprze
Obecny impas dotyczący planów budowy farmy solarnej w strefie buforowej oddzielającej dwie strony Cypru wynika z przekonania strony grecko-cypryjskiej, że “to ona powinna decydować, kiedy i ile energii ma być przekazywane” do Turków cypryjskich – poinformowały w piątek źródła dyplomatyczne strony turecko-cypryjskiej. Źródła te stwierdziły, iż strona grecko-cypryjska “nalegała, aby energia generowana z paneli słonecznych była bezpośrednio podłączona do grecko-cypryjskiej sieci, a następnie przekazywana stamtąd do strony turecko-cypryjskiej”.
“Innymi słowy, strona grecko-cypryjska uważa tę kwestię za kwestię suwerenności, podobnie jak wiele innych problemów. Twierdząc, że jest jedyną suwerenną administracją na Cyprze, próbuje narzucić stronie turecko-cypryjskiej, że grecko-cypryjski urząd ds. energii elektrycznej [EAC] jest jedynym organem na wyspie w zakresie energii elektrycznej” – dodano. Ponadto źródła te zaznaczyły, że strona grecko-cypryjska “nie uznaje [północnego urzędu ds. energii elektrycznej] Kib-Tek za legalną instytucję”. “Strona grecko-cypryjska stara się rozszerzyć swoją władzę nad stroną turecko-cypryjską w tej kwestii” – stwierdzono.
Stanowisko negocjatorów
Oświadczenia źródeł w dużej mierze pokrywają się z wypowiedziami grecko-cypryjskiego głównego negocjatora, Menelaosa Menelaou. On również stwierdził w radiu CyBC, że “cierniem w tej sprawie” jest to, że strona turecko-cypryjska nalega, aby energia produkowana z farmy solarnej, przeznaczona dla strony turecko-cypryjskiej, była przekazywana bezpośrednio do Kib-Tek.
Były główny negocjator turecko-cypryjski, Ozdil Nami, który pracował pod kierownictwem byłych liderów turecko-cypryjskich Mehmeta Ali Talata i Mustafy Akinci, powiedział, że “strona grecko-cypryjska postrzega instytucje TRNC jako nielegalne i nie chce ich uznawać jako bezpośrednich partnerów”. “Twierdzą, że oznaczałoby to uznanie przez implikację” – dodał. Na pytanie o oficjalną ciszę w tej sprawie odpowiedział, że “obie strony trzymają się środków budowy zaufania i nie chcą przyznać, że to ślepa uliczka z obawy przed uznaniem przez implikację”.
Warunki umów o dostawę energii
Podkreślił, że z tego powodu umowy dotyczące dostaw energii elektrycznej z grecko-cypryjskiego urzędu ds. energii elektrycznej (EAC) na północ są podpisywane “przez kogoś pracującego” dla Kib-Tek, a nie bezpośrednio przez Kib-Tek. Rzeczniczka EAC, Christina Papadopoulou, potwierdziła wyjaśniając, że umowy na długoterminowe dostawy energii są podpisywane przez EAC i “jednego Turka cypryjskiego, który musi posiadać dowód tożsamości Republiki Cypru”.
Osoba ta, jak powiedziała, w praktyce działa jako klient EAC, odbierając energię elektryczną w dwóch punktach, w których sieci elektryczne Cypru są połączone, w przedmieściu Nikozji Athalassa i w wiosce Orounta, w pobliżu Morphou. Kib-Tek jako podmiot nie jest zatem oficjalnie stroną tych umów.
Pomysł budowy farmy solarnej
Pomysł budowy farmy solarnej został zainicjowany przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen w 2022 roku. Jej plan zakładał budowę farmy solarnej, która miałaby produkować od 30 do 50 megawatów, a von der Leyen powiedziała wówczas, że komisja “przygotowała grunt pod opracowanie studium przedrealizacyjnego”.
Plany te zostały ogłoszone przez Sekretarza Generalnego ONZ w wyniku rozszerzonego spotkania na temat kwestii cypryjskiej, które miało miejsce w Genewie w zeszłym miesiącu, jednak dalsze dyskusje na ten temat między prezydentem Nikosem Christodoulidesem a turecko-cypryjskim liderem Ersinem Tatarem w środę nie przyniosły żadnych rezultatów.
